Günümüzün en çok merak edilen terimlerindendir propolis. Genellikle diğer arı ürünleri ile karıştırılır. Araştırmak istediğinizde internette binlerce kaynak, o kaynaklardan kopyalanmış sayısız içerikle karşılaşır ve kargaşaya düşersiniz. Biz bu yazımızda propolis nedir, propolisin faydaları nelerdir, propolis nasıl kullanılır, propolis nereden alınır, propolis zararları nelerdir ve propolis kullananlar nelere dikkat etmelidir gibi birçok soruya cevap aradık. İşte bu muallaklığı gidermek amacıyla da; propolis alanında 26 yıldır akademik çalışmalarda bulunan, yüzlerce uluslararası makalesi ve kongre bildirisi olan, propolis çalışmalarıyla bilime olan katkılarından dolayı UNESCO ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından ‘Genç Bilim Kadını‘ unvanlı ürün danışmanımız Erciyes Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sibel Silici‘ye propolisi sorduk. (Prof. Dr. Sibel SİLİCİ kimdir? Tıklayınız)

Propolis nedir?

‘Propolis nedir?’ sorusunun cevabını doğada aramak lazım. Her canlının yaşamındaki en önemli amacı neslinin devamını sağlamaktır. Bunun için de sayısız korunma mekanizması geliştirir. Ağaçlar sonbahar gelip havalar soğuyunca hem soğuktan hem de yağıştan ve mikroorganizma saldırısından korunmak için, kendi özünden bu amaca hizmet eden reçineyi salgılar ve bu reçineyle yaprak tomurcuklarının etrafını sarar. Kış boyunca tomurcuklar korunur, bahar gelip havalar ısınınca reçine erir, tomurcuklardan yapraklar gelişir ve ağaç hayatına devam eder. Bal arısı da bu güçlü maddeyi keşfetmiştir. Reçineyi toplar ancak çok yapışkan olduğu için balmumu ekleyerek yuvasına taşır. Kovanda öncelikli iki amaçla kullanır; birincisi hijyen, ikincisi yapı malzemesi. Hijyen amaçlı kullandığında yavrularının enfekte olmasını önlemek için petek gözlerini, tüm arıları korumak içinse kovan duvarlarını propolisle sıvar. Kovana giren ve ölen diğer canlıların kokuşup hastalık yapmasını önlemek için ise onları mumyalar. Yapı malzemesi olarak kullandığında ise kovandaki çatlak ve yarıkları ve gerektiğinde giriş deliğini kapatır.

Propolisin faydaları nelerdir?

Propolisin faydaları hakkında birçok bilimsel ve klinik çalışma sonucunda elde edilen bulgular olsa da, Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği kapsamında takviye edici gıda satışı yapan şirketlerin propolisin faydalarından bahsetmesi mümkün değildir.

Propolis neden önemlidir?

İnsanlar yani bizler bitki ya da bal arılarıyla aynı yapıya sahip olmadığımız için doğadan gelen bazı ürünleri ham haliyle kullanmayız. Bazen pişirerek, bazen özütleyerek bazen de ayrıştırarak bizim için faydalı hale getiririz. Propolis de ham haliyle tüketildiğinde içerdiği mum nedeniyle bağırsaklarımıza yapışıp virüslerin tutunmasına sebep olabileceğinden mum içeriğinin azaltılması gerekir. Ayrıca bulaşan da içerebileceğinden test edilip kullanıma uygun olduğundan emin olunmalıdır.

Propolisin saf hali korunduğu sürece mükemmelliğini korur. Ancak çevreden gelen bulaşanlar ya da tüketime hazırlanırken kullanılan kimyasallar onun doğallığını maskeler. Bu nedenle doğadan geldiği haliyle yine doğal çözücülerle özütlenip bulaşansız ve kaliteli propolisi tüketiciye ulaştırmak hedef olmalıdır.

Propolis besleyici midir?

Propolisin protein, karbonhidrat, lipid, vitamin-mineral içeriği oldukça düşüktür. Bu nedenle besinsel bir destek olarak düşünülmesi zordur. Propolisin faydalı biyolojik özellikleri daha çok flavonoidler ve hidroksisinnamik asit türevleri gibi fenolik maddelere atfedilmektedir. Propoliste bulunan en önemli bileşik grubu olarak flavonoidler görülmektedir. Flavonoidler fotosentez yapan hücrelerde bulunurlar. Sekonder bitki metabolitleri olarak bulundukları için insanlar tarafından sentezlenemezler ve bu nedenle insan beslenmesi için önemlidirler.

Propolis tüketime nasıl sunulur? 

Propolisin mum içeriği yüksek olduğundan özütlenmesi gerekir. Bu sayede hem mum hem de kovandan gelen atık maddeler uzaklaştırılır. Elde edilen özüt koyu kıvamlı olduğundan ya saflaştırılarak toz halinde ve tek başına (kapsül vs.) ya da karışımlar içerisinde çeşitli çözücüler kullanılarak tüketime sunulmaktadır. Bu çözücüler alkolik ya da alkolik olmayan çözücüler olarak iki şekildedir. Alkolik çözücüler; propilen glikol (PG), etil alkol (etanol) ve gliserin, alkolik olmayan çözücüler ise zeytinyağı ve sudur.

Uyarılar: Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez. İlaç değildir. Hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz. Hamilelik, emzirme dönemi, hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuza danışın. Arı ürünlerine alerjisi olanların ürünü tüketmemesi önerilmektedir.